Archiwa kategorii: Interpunkcja

Przecinek przed wyrażeniami uogólniającymi

Opublikowany przez

Proszę o zasadę wyjaśniającą brak przecinka w połączeniach stary nie stary, młoda nie młoda, fajny nie fajny.

W połączeniach stary nie stary, młoda nie młoda, fajny nie fajny nie stawiamy przecinka dlatego, że połączenia takie traktujemy jako częściowo sfrazeologizowane i donoszące się do jednej cechy (trudnej do określenia). Co więcej, piszemy je rozdzielnie (stary nie stary, młoda nie młoda, fajny nie fajny), bo zgodnie z regułą ortograficzną (SO PWN, [182] 43.13 „partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia piszemy rozdzielnie przed przymiotnikami i imiesłowami przymiotnikowymi wtedy, kiedy (…) partykuła nie, występująca między identycznymi formami, tworzy wyrażenia uogólniające lub wskazujące na niepewność co do opisywanego obiektu”.

Monika Kaczor

Bynajmniej

Opublikowany przez

Jak używać bynajmniej?

Partykuła bynajmniej znaczeniowo najbliższa jest połączeniu wcale nie. W żadnym wypadku nie powinna być używana w znaczeniu ‘przynajmniej’, ‘chociaż’, czy ‘w każdym razie’. Jest nacechowana książkowo i dobrze wygląda w tekstach literackich, publicystycznych.
Jeśli odpowiadamy na pytanie i chcemy dać odpowiedź odmowną, możemy używać samego bynajmniej lub połączenia nie, bynajmniej (z przecinkiem po nie), np.
- Czy można odnieść wrażenie, że nowe prawo podatkowe będzie niekorzystne dla podatnika?
– Bynajmniej. Rząd wprowadza poprawki, tak by zaliczki nie były wyższe niż przed rokiem.
Warto zapamiętać, że zaprzeczone imiesłowy i przymiotniki występujące po słowie bynajmniej, są zawsze zapisywane rozdzielnie, np. Obecnie kredyty, bynajmniej nie opłacalne, są trudną drogą do zdobycia własnego kąta przez ludzi młodych.

Monika Kaczor

Zarówno…, jak i…

Opublikowany przez

Czy poprawne jest zdanie: Zarówno uczniowie klasy Va i klasy VIa są odpowiedzialni za porządek na boisku szkolnym?

Zarówno … jak i … to spójnik złożony. Jedną z zasadniczych cech spójnika złożonego jest nierozerwalność członów. Jeśli pojawi się w zdaniu pierwszy człon tego spójnika, to muszą pojawić się również kolejne człony. Jeśli ten warunek nie zostanie spełniony, pojawi się błąd składniowy. Poprawnie zatem: Zarówno uczniowie klasy Va, jak i uczniowie klasy VIa są odpowiedzialni za porządek na boisku szkolnym. Warto pamiętać, że w zdaniu, w którym człony podmiotu są połączone spójnikiem złożonym zarówno…, jak i …, trzeba odpowiednio dobrać formę orzeczenia, tak by uwzględnić wieloczłonowość podmiotu.

Monika Kaczor

Lekcja wf. czy lekcja WF-u?

Opublikowany przez

Który zapis jest poprawny lekcja wf.czy lekcja WF-u?

Lekcje wychowania fizycznego w szkolnych planach zajęć zazwyczaj zapisywane są nie pełną nazwą, tylko skrótem. Tu pojawia się problem: skrótem czy skrótowcem? wielkimi literami czy małymi literami? Obie formy zapisu są poprawne, ale warto pamiętać, że …

Jeśli wybieramy skrót, czy zapis małymi literami, musimy postawić kropkę na końcu (por. zapis: np., lp., pt.). Skrót pozostaje nieodmienny. Poprawy zatem będzie zapis: lekcja wf. (nie: wf-u), na wf.(nie: na wf-ie).

Jeśli chcemy odmieniać, musimy wybrać skrótowiec – zapisywany wielkimi literami, np. WF, WF-u, WF-owi, z WF-em, na WF-ie.

Monika Kaczor

 

Zaimek jaki i który

Opublikowany przez

Czy zaimków który i jaki można używać zamiennie?

Użycie zaimków, który i jaki może budzić wątpliwości. Warto zapamiętać zasadę: Jeżeli w poprzedzającym zdaniu można użyć zaimka ten, to stawiamy zaimek który, np. Zdecydowałam się na (te) studia, które (nie: jakie) miały najciekawszą promocję.

Jeżeli w zdaniu nadrzędnym może wystąpić zaimek taki, to wstawiamy zaimek jaki, np. Wybrałam (takie) lody, jakie dzieci lubią najbardziej.

Monika Kaczor

 

 

Spójniki aż i dopóki

Opublikowany przez

Jak stosować spójniki aż i dopóki?

Spójnika aż nie łączymy ze słowami zaprzeczonymi, np. Gotuj warzywa tak długo, aż zmiękną (nie: Gotuj warzywa tak długo, aż nie zmiękną). Zdań zaprzeczonych możemy  używać po spójniku dopóki. Dopóki łączy się ze zdaniami zaprzeczonymi i ze zdaniami niezaprzeczonymi: Gotuj warzywa dopóki nie zmiękną. Gotuj warzywa dopóki są twarde, zestaw z ognia, gdy zmiękną.

Monika Kaczor

 

Notabene – subtelność interpunkcyjna

Opublikowany przez

Czy przed wyrazem notabene stawiamy przecinek?
Notabene to modulant używany dla podkreślenia jakieś części zdania. Jest to wyrażenie łacińskie, traktowane jako złożenie, o czymś świadczy jeden akcent główny: notabene.

Interpunkcja jest niejednolita: albo nie oddziela się go od innych składników, albo oddziela przecinkiem, z czym można spotkać się stosunkowo często.
Por.:
Zostałaś notabene matką.
Przeprowadziła projekt naukowy, notabene oryginalny i inspirujący.

Monika Kaczor

Znaki przestankowe czy znaki przystankowe?

Opublikowany przez

Szanowni Państwo, dlaczego mówimy o znakach przEstankowych, a nie o znakach przYstankowych? Czy chodzi o to, że przestajemy mówić, a nie robimy sobie przystanek w mówieniu?

Znaki interpunkcyjne są określane także jako znaki przestankowe. Taka nomenklatura została ustalona. Sygnalizują one potrzebę zaprzestania mówienia przed kolejnym elementem wypowiedzi, by nadać jej odpowiednią intonację, właściwy rytm, stosowne tempo mowy, prawidłowy akcent wyrazowy lub zdaniowy. Zawieszamy głos, by budować stosowną atmosferę wypowiedzi. Przerwy między poszczególnymi frazami to również forma dbania o czytelność wypowiedzi, o odzwierciedlenie w tekście pisanym zależności składniowych między członami wypowiedzenia lub między wypowiedzeniami, na wyodrębnienie, podkreślenie – ze względów znaczeniowych lub emocjonalnych – pewnych wyrazów lub fragmentów tekstu.

Monika Kaczor

Zerojedynkowy czy zero-jedynkowy?

Opublikowany przez

Mam takie pytanie, chodzi o zapis zero-energetyczny (budynki zero-energetyczne, konferencja „W kierunku budownictwa blisko zero-energetycznego”), czy z dywizem jest poprawnie?
Zero-energetyczny, zero-jedynkowy to przykłady przymiotnika złożonego z dwóch członów równorzędnych znaczeniowo, więc obowiązuje zapis z dywizem.
Monika Kaczor

Cudzysłów w wypowiedziach urzędowych

Opublikowany przez

Szanowni Państwo, bardzo proszę o udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy pisząc „zwanej dalej Umową” wyraz „umową” należy ująć w cudzysłów?

Cudzysłów jest znakiem interpunkcyjnym, za którego pomocą wyodrębniamy cudze słowa przytoczone w tekście, fragmenty utworów, tytuły dzieł itp. (funkcja cytowania jest najważniejsza), jak również zwracamy uwagę na wyrazy i zwroty o znaczeniu innym niż znaczenie podstawowe (w tej funkcji znak jest nadużywany).
Wypowiedź urzędowa powinna się cechować dokładnością niedopuszczającą innych interpretacji i temu właśnie służy wymieniona w pytaniu konstrukcja. Pomaga ona wyeksponować terminy, które pojawią się w dalszych partiach dokumentu w określonym na początku znaczeniu, np. „zwany dalej Zamawiającym”, „zwany dalej Autorem”, „zwany dalej Uniwersytetem”. W umowach, regulaminach, statutach i podobnych tekstach zdefiniowane w ten sposób terminy zapisuje się – na mocy konwencji – dużą literą. Wprowadza się tym samym informację, że wyraz został użyty nie w znaczeniu ogólnym, ale w znaczeniu właściwym dla danego dokumentu. Za pierwszym razem termin taki jest niekiedy ujmowany w cudzysłów.

Czy w przytoczonym kontekście formę „Umową” należy wyodrębnić za pomocą cudzysłowu? Nie jest to konieczne. Zastosowanie dużej litery jest wystarczającym sygnałem, że wyraz został użyty w specjalnym znaczeniu i zastępuje pełną nazwę dokumentu, która – jak się spodziewam – wcześniej została podana.

Anna Wojciechowska