Jak zapisać cząstkę po i poza z rzeczownikiem zielonogórski, razem czy osobno?

Wszystkie cząstki typu arcy, euro, hiper, makro, maksi, mikro, mini, około, po, poza, super w pisowni z rzeczownikiem zapisujemy łącznie. To znaczy, że przymiotnik pozalubuski zapiszemy bez spacji.

Wyjątkami są połączenia z cząstką eks, która może być zapisana dwojako, łącznie lub z łącznikiem: eks-premier i ekspremier. Drugi wyjątek stanowią cząstki niby i quasi, które należy zawsze zapisywać z łącznikiem: niby-wystawa, quasi-artysta. Istnieją również od tej reguły wyjątki, np. nibynóżki.

Czy cząstkę nie należy zapisać łącznie, czy osobno w połączeniu z przysłówkami?

Nie w funkcji przedrostka słowotwórczego z przysłówkami zapisujemy łącznie, jeśli przysłówki wywodzą się od przymiotników, lub osobno, jeśli od nich nie pochodzą. Np. niedużo, niełatwo, a nawet nielubusko, niezielonogórsko, ale nie wczoraj, nie dzisiaj.

Należy pamiętać, że formy przysłówków (oraz przymiotników) w stopniu wyższym i najwyższym z przedrostkiem nie zawsze piszemy osobno, np. nie więcej, nie więcej, nie łatwiej, nie najwięcej, nie najłatwiej.

P. Kładoczny

Jak napisać: nieprzyjęcie kandydata na studia czy nie przyjęcie kandydata na studia, niepodpisanie umowy czy nie podpisanie umowy?

Partykułę nie z rzeczownikamizapisujemy łącznie. Wątpliwości związane z rzeczownikami odczasownikowymi typu dostarczenie, podpisanie, zaliczenie, przyjęcie wiążą się z tym, że w społecznym odczuciu wyrazy te mają silny związek z czasownikami (a te z partykułą nie piszemy osobno). Ponieważ podane w pytaniu przykłady to rzeczowniki, odpowiedź jest jednoznaczna – należy napisać: nieprzyjęcie kandydata na studia, niepodpisanie umowy.

Jak napisać: czas nieokreślony czy nie określony, opłaty niewniesione czy nie wniesione, niebędący czy nie będący członkiem?

Partykułę nie jako wykładnik zaprzeczenia z imiesłowami przymiotnikowymi (czynnymi i biernymi) zapisujemy łącznie. Zasada ta obowiązuje niezależnie od tego, czy imiesłów jest użyty w znaczeniu przymiotnikowym (nieokreślony = trudny do określenia), czy czasownikowym (nie określony = taki, którego nie określono). Mimo że jednocześnie wciąż dopuszcza się – jako oboczną – pisownię rozdzielną imiesłowów użytych czasownikowo, jako najzupełniej poprawne i godne upowszechnienia należy uznać formy: czas nieokreślony, opłaty niewniesione, niebędący członkiem.

Łącznie czy rozdzielnie zapisać nie z rzeczownikiem dofinansowanie?

Nie z rzeczownikami zawsze (!) piszemy łącznie, dlatego też niedofinansowanie także zapiszemy w ten sposób, podobnie nielubuszanin, niezielonogórzanin, nienowosolanin. Trudnością w praktyce czasami bywa myląca użytkowników języka pochodność rzeczownika od czasownika, z którym cząstkę nie- należy pisać rozdzielnie.

Oprac. A.Wojciechowska i P. Kładoczny