Cecyliada

W dniach 22 – 23 listopada 2014 r we Wschowie odbędzie się XIII Przegląd Piosenki Religijnej Cecyliada. Czy to odpowiednia nazwa dla takiej „imprezy” i skąd się ona wzięła?

cecylia

Przegląd piosenki religijnej nazwę swą wziął od imienia patronki muzyki kościelnej. Święta Cecylia jest nią od XVI wieku, gdy w Rzymie założono Akademię Muzyczną, zwaną później akademią św. Cecylii.

Św. Cecylia według legendy była niewidomą (ze skojarzenia łac. Ceacilia z caeca ‘niewidoma’) chrześcijańską męczennicą zmuszoną – mimo złożonych ślubów czystości – do wyjścia za mąż za Waleriana, którego nawróciła i ślubów dotrzymała. Śmierć (poprzez ścięcie głowy mieczem) miała ponieść w Rzymie ok. 230 roku. Władysław Kopaliński podaje, że na skutek opacznego zrozumienia w średniowieczu jednego zdania z dziejów świętej:  Cantantibus organis in corde suo soli Domino decantabat (łac.) ‘Śpiewającymi harfami w sercu swym opiewała tylko Pana’, skojarzono ją z muzyką kościelną, a zwłaszcza z organami, na których miała grywać.

W sztuce św. Cecylia jest przedstawiana przy instrumencie muzycznym, najczęściej harfie lub organach. Jej atrybutami są również róże i lilie (anioł miał dekorować nimi głowę kobiety). Legenda głosi, że prowadzonej na śmierć Cecylii towarzyszyła anielska muzyka. Można przypuszczać, że jako córka patrycjuszy rzymskich potrafiła grać na harfie (być może także na organach). Według innego podania w dzień zaślubin z Walerianem, kiedy goście weselni zajęci byli świętowaniem, Cecylia śpiewając psalmy, prosiła Boga o łaskę zachowania ślubu czystości.

Po raz pierwszy Cecyliada – przegląd piosenki religijnej ku czci patronki św. Cecylii – zorganizowana została przez salezjanów 21 listopada 1997 roku w Żyrardowie. Dzień poświęcony patronce przypada 22 listopada.

Magdalena Idzikowska

Lubuszanka zielonogórzanka i Małopolanka sobolowianka

Jak zapisać nazwę mieszkanki miejscowości Sobolów i Małopolski: sobolowianka-małopolanka?

Nie ma wątpliwości, że w pierwszej kolejności należy zapisać wyraz o szerszym znaczeniu, a następnie jego wyspecjalizowanie, które owo znaczenie zawęża. Oznacza to, że najpierw znajdzie się odniesienie do zamieszkiwania regionu, a następnie miejscowości. Różne tego typu połączenia pisze się bez łącznika, np. Wrocław Psie Pole, inżynier elektryk, brat Janek. Pewne wątpliwości może wzbudzać zapis ortograficzny, gdyż nazwy mieszkańców regionów zapisuje się wielką literą: Lubuszanin/Lubuszanka, Ślązak/Ślązaczka, Wielkopolanin/Wielkopolanka, a nazwy mieszkańców miejscowości małą: zielonogórzanka, warszawiak, gorzowianka.

Połączenie, o którym mowa w pytaniu, powinno się zapisać następująco: Małopolanka sobolowianka. Oznacza ono osobę płci żeńskiej pochodzącą z Małopolski i zamieszkującą Sobolów. Przez swoją długość zestaw owych określeń jest dość nieporęczny językowo, lecz treściwy i bardzo precyzyjny.

Piotr Kładoczny

Musli w trzech wersjach

Jak się pisze musli i czy wyraz ten się odmienia?

mueslimuslimusli z umplautem

Jak podaje Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, nazwę popularnego dania śniadaniowego można zapisać na trzy sposoby: musli, muesli lub müsli. Kolejność nie jest przypadkowa – pierwszy zapis używany jest najczęściej, ostatni – najrzadziej (źródło: Narodowy Korpus Języka Polskiego). Istnieją także trzy warianty wymowy: musli, misli lub miusli.

Nie ma również jednoznacznego rozstrzygnięcia w odniesieniu do odmiany wyrazu musli. Dopuszcza się zarówno nieodmienność, jak i odmienność, ale tylko w liczbie mnogiej. Można więc powiedzieć: Rano zajadam się musli (muesli, müsli) lub Rano zajadam się muslami (mueslami, müslami).

Wyraz musli pochodzi z języka niemieckiego (dokładnie z górnogermańskiego dialektu alemańskiego) i jest zdrobnieniem od rzeczownika Mues, czyli ‘mus, papka’. Nazwę tę nadał wymyślonemu przez siebie porannemu posiłkowi szwajcarski lekarz Maximilian Bircher-Bennner.

Magdalena Steciąg