Miesięczne archiwum: Marzec 2015

Absolutnie!

Opublikowany przez

Absolutnie może znaczyć tyle co nie, prawda?

Absolutnie, przysłówek od absolutny, oznacza ‘całkowicie, zupełnie, bezwzględnie; bezwyjątkowo, nie nasuwając żadnych zastrzeżeń’ (absolutny spokój, mieć absolutną rację, absolutny rekord).

W odpowiedzi na pytanie typu „Mam rację?” można w języku potocznym usłyszeć „Absolutnie!” (podobnie jak  zapożyczone z angielskiego *„Dokładnie!”), co jest potwierdzeniem i oznacza ‘jak najbardziej’, ‘właśnie’. Z kolei wypowiedź przecząca wynika z następującego kontekstu: „Czy mogę zjeść wszystkie cukierki?”. „Absolutnie! (nie)”.

Warto dodać, że zamiast niepolecanej formy „Dokładnie!” (z angielskiego exactly! w znaczeniu ‘właśnie’) lepiej jest użyć „Oczywiście”, „Z pewnością”, „Jasne, że tak” lub „Właśnie”.

Magdalena Idzikowska

Domek loretański – małą czy dużą literą?

Opublikowany przez

Słownik języka polskiego PWN tłumaczy, że domek loretański to mała budowla sakralna związana z kultem Matki Boskiej z Loreto. To również (według encyklopedii PWN) mała budowla sakralna związana z kultem Matki Bożej Loretańskiej, stawiana we wnętrzu kościoła lub w jego pobliżu. Jak zatem zapisać zdanie: „Dobudowana do kościoła bernardynów kaplica Loretańska mieściła w sobie replikę domku loretańskiego” czy też „Dobudowana do kościoła bernardynów kaplica Loretańska mieściła w sobie replikę Domku Loretańskiego”, skoro chodzi tu o konkretny domek loretański w tej właśnie kaplicy?

Gołąb_domek_loretański_2009

Zapis Domek Loretański (wielkimi literami oba wyrazy) jest właściwy jedynie, gdy używamy tego określenia jako nazwy własnej kaplicy znajdującej się w Loreto we Włoszech (jest to przeniesiony z Nazaretu dom Świętej Rodziny). Małymi literami (domek loretański, kaplica loretańska) należy zapisać określenia nazywające jedną z wielu kaplic, będących kopią tego obiektu lub podobną do niej kaplicę z kultem Matki Bożej Loretańskiej. Istnieje jeszcze trzecia możliwość (kaplica Loretańska), gdy pierwszy wyraz jest nazwą pospolitą zapisaną małą literą, a drugi to nazwa konkretnej kaplicy, ale tylko gdy nazwa ta jest oficjalna.

W przedstawionym zdaniu należałoby zapisać pierwsze użycie małymi literami (oba wyrazy), ponieważ wskazuje pewien typ obiektu sakralnego, drugie zaś wielkimi, bo jest to nazwa własna: Dobudowana do kościoła bernardynów kaplica loretańska mieściła w sobie replikę Domku Loretańskiego. Jeśli w kościele bernardynów wspomniana kaplica nosi nazwę „Loretańska”, właściwy jest również zapis Dobudowana do kościoła bernardynów kaplica Loretańska mieściła w sobie replikę Domku Loretańskiego.

Piotr Kładoczny

Ruben Hotel

Opublikowany przez

Jak należy odmieniać nazwę naszego zielonogórskiego hotelu Ruben?
Skoro Ruben to postać biblijna, to właściwy będzie wzorzec odmiany dla nazwisk… no właśnie – jakich? Hebrajskich? Słownik PWN nawet nie podaje informacji o odmianie takich nazwisk. Według jakiego paradygmatu należy tę nazwę odmieniać? Kusi odmiana Ruben – Rubena – Rubenowi – Rubena – Rubenem – Rubenie – Rubenie; ale czy słusznie?

ruben

Na to pytanie szukałam odpowiedzi w słownikach i w uzusie. Oba źródła potwierdzają intuicję internauty.

Słownik imion pod red. W. Janowowej, A. Skarbek, B. Zbijnowskiej i J. Zbinowskiej z 1991 roku podaje, iż imię Ruben występuje w niemal wszystkich językach, oprócz duńskiego, norweskiego i portugalskiego. Autorki klasyfikują to imię jako obcojęzyczne.

Słownik imion Jana Grzeni z 2002 roku nie podaje imienia Ruben. Podaje jednak wzór odmiany obcych imion męskich zakończonych w wymowie na spółgłoskę: w liczbie pojedynczej M. William, Ruben, DB. Williama, Rubena, C. Williamowi, Rubenowi, N. Williamem, Rubenem, WMs. Williamie, Rubenie; w liczbie mnogiej: MW. Williamowie, Rubenowie, DB. Williamów, Rubenów, C. Williamom, Rubenom, N. Williamami, Rubenami, Ms. Williamach, Rubenach.

Słownik imion współcześnie w Polsce używanych K. Rymuta z 1995 roku podaje liczbę osób noszących w tym czasie imię Ruben w różnych województwach (zgodnie z dawnym podziałem administracyjnym). W kolejności alfabetycznej są to: bielskie 8, bialskopodlaskie 1, białostockie 1, elbląskie 2, gdańskie 1, gorzowskie 1, jeleniogórskie 1, opolskie 3, płockie 1, piotrkowskie 1, słupskie 1, suwalskie 3, szczecińskie 1, warszawskie 1, wałbrzyskie 2, włocławskie 2, wrocławskie 2. Liczby pokazują, że jest to imię rzadkie.

Ma ono pochodzenie biblijne. Według Słownika postaci biblijnych ze strony internetowej Biblia.info.pl: „Ruben to najstarszy syn Jakuba i Lei. Próbował uratować życie Józefa, kiedy jego bracia planowali jego zabicie. Wiele lat później w Egipcie zaoferował swoich dwóch synów jako zakładników gwarantujących bezpieczeństwo Beniamina. Ruben był ojcem pokolenia nazwanego od jego imienia”.

Skontaktowałam się w tej sprawie także z kierownictwem Ruben Hotel. Z odpowiedzi wynika, że na co dzień używa się w hotelu polskiej wersji nazwy, tzn. mówi się: hotel Ruben, do hotelu Ruben itd.; natomiast w kontaktach oficjalnych lub z cudzoziemcami występuje raczej nazwa obcojęzyczna Ruben Hotel i wówczas nie jest ona odmieniana.

Tendencję do stosowania szyku wzorowanego na języku angielskim językoznawcy niejednokrotnie krytykowali. Przykład nazwy zielonogórskiego hotelu pokazuje, że rodzi ona niepotrzebne komplikacje w codziennej komunikacji.

Jesica Woźniak

Zaszufladkowano do kategorii Odmiana