W komentarzach dotyczących sporów publicznych przeczytałam, że język przypomina koprolalię? Czy mogę prosić o wyjaśnienie, co to jest koprolalia?

Wypowiadając się publicznie, warto formułować wypowiedzi tak, by nie być posądzonym o koprolalię.
Człon kopro- pochodzi z greki i oznacza ‘gnój, kał, kupa, odchody’. Drugi element -lalia, również pochodzi z greki i wskazuje na związek z mową, na zaburzenia związane z mową lub zjawiska językowe.
To, co w języku potocznym nazywa się rzucaniem mięsem, w znaczeniu koprolalii ma dosadniejsze ujęcie, bo jest to „językowe obrzucanie się kupą”, będące objawem choroby psychicznej.
Koprolalia to ‘powstająca w wyniku zaburzeń psychicznych skłonność do używania wulgarnych lub nieprzyzwoitych wyrazów, zwrotów kierowanych do innych ludzi’.

Monika Kaczor

Jakie znaczenie ma czasownik rozindyczyć się?

Można się indyczyć, można się naindyczyć i można się rozindyczyć, a także poczerwienieć jak indyk i zaczerwienieć jak indyk. Używając tych wyrażeń, zwrotów, nawiązujemy do postawy i zachowania indyka (zwanego indorem), który stroszy pióra, nadyma się i, gulgocąc (lub gulgocząc), rusza do ataku na domniemanego intruza.
W ptasich metaforach najczęściej nawiązujemy do cech, które rzucają się w oczy podczas obserwacji ptaka lub w kontakcie z nim. Dlatego o zdenerwowanej osobie, broniącej swojego zdania, która swoim wyglądem i zachowaniem okazała zagniewanie i zły humor, mówimy, że się naindyczyła. Gdy nie panuje nad swoimi emocjami, wpada w złość i nie daje się uspokoić, możemy powiedzieć, że się rozindyczyła. A gdy jest nadąsana, zaperza się i nadyma – indyczy się.
Przy okazji można wspomnieć również o innej ptasiej metaforze…
Gdy ktoś jest cały rozradowany, kojarzy nam się ze skowronkowymi trelami. Mówimy wtedy, że ktoś jest cały w skowronkach.

Monika Kaczor

Co wyraża czasownik żerować?

Kiedy zwierzę żeruje, to nie ma w tym nic złego, po prostu zdobywa pożywienie, poluje na nie. Jeśli to samo znaczenie odniesiemy do człowieka, wówczas wyrażamy czynność naganną. Gdy człowiek żeruje na kimś lub na czymś, to oznacza, że ‚wykorzystuje on kogoś, czerpiąc korzyści z jego szczerości, łatwowierności lub trudnej sytuacji życiowej’. Przeniesienie na człowieka określeń ze świata zwierzęcego czasami bywa obelgą. Zastosowanie wspomnianego zwrotu w stosunku do człowieka ma zawsze odcień pejoratywny – lekceważący, deprymujący, inwektywny.

Monika Kaczor

Czy zwrot rozwieść się z żoną czy rozwieść się z mężem są poprawne?

Rozwód to ‘rozwiązanie związku małżeńskiego przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków’. Stronami rozwodu mogą być tylko mąż lub żona. Potoczne połączenia wziąć rozwód z mężem, wziąć rozwód z żoną to pleonazm. Lepiej powiedzieć wziąć rozwód.
Czasowniki rozwieść się i rozwodzić się mają to samo znaczenie jak połączenie wziąć rozwód. Są omówieniami używanymi w języku potocznym i są łączone z żoną lub mężem. Dlatego w języku ogólnym połączenie rozwieść się z żoną, rozwieść się z mężem nie są uważane za niepoprawne.
Zatem o kimś, kto rozwiązuje przed sądem swój związek małżeński powiemy poprawie rozchodzi się z żoną, rozchodzi się z mężem lub krótko bierze rozwód.

Monika Kaczor