Szanowni Państwo,
znalazłem w książce zdanie mówiące o tym, że drużyna odniosła pyrrusowe zwycięstwo 1:0. Bynajmniej nie okupiła go kontuzjami i czerwonymi kartkami, lecz po prostu odpadła z rozgrywek, gdyż poprzedni mecz przegrała 0:2. Czy termin „pyrrusowe zwycięstwo” został użyty właściwie?

Pierwszy prezydent RFN Theodor Heuss powiedział kiedyś, że Europa stoi na trzech wzgórzach: na rzymskim Kapitolu, na greckim Akropolu i jerozolimskiej Golgocie. Z historii starożytnej Grecji pochodzi powiedzenie o pyrrusowym zwycięstwie i do niedawna jego znaczenie było jasne dla większości Europejczyków, którzy od szkoły podstawowej poznają śródziemnomorską kolebkę naszej cywilizacji.
Współcześnie jednak takie wiekowe zasoby językowe, jak biblizmy czy frazeologizmy pochodzące z antyku, są używane coraz rzadziej i coraz swobodniej – zarówno jeśli chodzi o formę (na przykład niezapomniana serialowa Violetta Kubasińska z „ Uli Brzyduli“ mawiała: „Na święta człowiek człowiekowi Mikołajem“, nawiązując nieświadomie do łacińskiej sentencji Homo homini lupis est), jak i znaczenie – choćby w podanym przykładzie. Śledząc konteksty użycia tego związku, można odnieść wrażenie, że współcześnie oznacza on po prostu trudną walkę zakończoną wygraną.
Językoznawcy obserwują te tendencje z troską, piszą wręcz o „gasnących“ frazeologizmach, wskazując na odesłanie wielu utartych powiedzeń do (uzualnego) lamusa. Z drugiej jednak strony umiejętność poprawnego posługiwania się frazeologią – zwłaszcza o najstarszej proweniencji – wciąż pozostaje znakiem rozpoznawczym kulturalnego człowieka, a braki w tej sferze bywają napiętnowane żartem, drwiną, szyderstwem…

Magdalena Steciąg