Wielkanoc – święta Wielkanocy, Wielkiejnocy czy Wielkiej Nocy?

Wielkanoc jest zrostem, czyli połączeniem wyrazowym, którego części składowe zatraciły swoją niezależność znaczeniową. Należy dodać, że jest takim zrostem, w którym pierwszy człon występuje w dwóch formach – odmiennej i nieodmiennej: święta Wielkanocy i Wielkiejnocy, Wielkanocą i Wielkąnocą. Możliwy jest również zapis: Wielka Noc – święta Wielkiej Nocy (ale: święta wielkanocne).

Niedziela Palmowa i tłusty czwartek – dużą czy małą literą? 

Niedziela Palmowa (dawniej Niedziela Kwietna) – zgodnie z regułą pisowni nazw świąt i dni świątecznych – należy pisać wielką literą, w odróżnieniu od nazw opisowych (niedziela wielkanocna); jednak tłusty czwartek (wbrew pozorom małą literą) to nie jest nazwa święta, ale zwyczaju.

Wielki Czwartek – jak zapisać nazwy dni Wielkiego Tygodnia – dużą czy małą literą?

Nazwy świąt zapisujemy wielkimi literami, stąd Wielki Czwartek, Wieki Piątek, Wielka Sobota.

Dlaczego Wielki Piątek dużymi literami, a środa popielcowa małymi?

Nazwy świąt piszemy wielkimi literami, wobec tego: Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota, a także Popielec. Nazwę środa popielcowa zazwyczaj uznaje się za określenie opisowe, co uzasadnia pisownię małymi literami. Jednak czasem w publikacjach religijnych stosuje się również zapis Środa Popielcowa i choć słowniki ortograficzne go nie podają, można pisownię taką uznać za uzasadnioną – podkreśla Jan Grzenia.

Śmigus-dyngus – jaka jest prawidłowa pisownia?

Nazwę zwyczaju polewania się wodą w poniedziałek wielkanocny – śmigus-dyngus – należy pisać małymi literami i z łącznikiem. Nazwa ta, jak podaje Władysław Kopaliński w Słowniku mitów i tradycji kultury, pochodzi ze st. nm. dingnus, dingnis ‘okup, wykupno od podpalenia, rabunku’ (dawniej dyngus to datek – jaj, wędlin – od gospodyń dla chłopców chodzących po domach „po dyngusie”) i nm. Schmeckostern, Schmackostern, schmacken ‘bić’ (śmigus – uderzenie rózgą wierzbową z baziami z Niedzieli Palmowej), stąd forma śmigus-dyngus – śmigusa-dyngusa (a nie: śmingus-dyngus).

Pascha – jak utworzyć formę celownika? 

Pascha (zapis dużą literą oznacza święto, małą – potrawę) w celowniku i miejscowniku l. poj. ma formę passze. Dla twardotematowych rzeczowników rodzaju żeńskiego zakończonych w M. lp. samogłoską -a obligatoryjna jest alternacja, w tym wypadku ch : sz. Podobnie jak mucha – musze, cecha – cesze.

Oprac. Magdalena Idzikowska