Bardzo proszę o pomoc w rozstrzygnięciu dylematu dotyczącego pisowni przymiotnika złożonego: formalnoorganizacyjny czy formalno-organizacyjny?
W odniesieniu do przymiotników złożonych obowiązuje zasada, że kreskę (łącznik) stawiamy tylko w takich wyrazach, które się składają z członów znaczeniowo równorzędnych, co możemy sprawdzić, zastępując kreskę spójnikiem i, np. kulturalno-oświatowy ‘dotyczący kultury i oświaty’. Pisownię łączną stosujemy natomiast wtedy, gdy człony są znaczeniowo nierównorzędne, czyli takie, w których główne znaczenie zawarte jest w członie drugim (człon pierwszy określa bliżej to znaczenie), np. popularnonaukowy ‘naukowy w ujęciu popularnym’. Bywa, że mamy dwie możliwości zapisu przymiotnika złożonego i wówczas postać wyrazu sugeruje jego znaczenie, np. historycznoliteracki oznacza ‘wchodzący w zakres historii literatury’, ale historyczno-literacki to ‘historyczny i literacki’.
Także zapis przymiotnika przywołanego w pytaniu wiąże się ściśle z jego znaczeniem, więc w rozstrzygnięciu dylematu powinna pomóc znajomość kontekstu. Jeżeli publikacja dotyczy zarówno formalnych, jak i organizacyjnych podstaw czegoś, trzeba zastosować łącznik i napisać: formalno-organizacyjne. Ale jeżeli na przykład jest mowa o podstawach organizacyjnych uwarunkowanych formalnie (powiedzmy – o zasadach organizacji czegoś zgodnych z odpowiednimi przepisami), zapis powinien być łączny: formalnoorganizacyjne.
Na marginesie można dodać, że wyrazu nie znajdziemy ani w słownikach ortograficznych, ani w Korpusie języka polskiego PWN. W słownikach występują tylko 3 przymiotniki z członem formalno- i są one zapisane łącznie (formalnoprawny, formalnosyntaktyczny, formalnoznaczeniowy). Korpus natomiast odnotowuje 24 autentyczne użycia przymiotników złożonych z tym członem i wszystkie wyrazy zostały zapisane z łącznikiem (aż 19 razy występuje przymiotnik formalno-prawny, pozostałe z użyć, tj. formalno-estetyczny, formalno-proceduralny, formalno-realny i formalno-organizacyjno-finansowy mają jednorazowe poświadczenia).
Anna Wojciechowska